80. rocznica operacji „Market-Garden” w Holandii - Harcerska Wyprawa Pamięci
W dniach 18-22 września 2024 r. harcerze, instruktorzy, starszyzna z lęborskiej 7 Harcerskiej Drużyny Czerwonych Beretów imienia generała Stanisława Sosabowskiego, Grupa Rekonstrukcyjna Militarni Lębork oraz pasjonaci historii (łącznie 51 osób) po raz kolejny uczestniczyli w Harcerskiej Wyprawie Pamięci - tym razem na obchody 80. rocznicy operacji „Market-Garden” w Holandii (największej operacji wojskowej II Wojny Światowej z udziałem wojsk powietrznodesantowych).
Przed wyjazdem 17 września dokładnie w 80. rocznicę rozpoczęcia bitwy uczestnicy wyprawy i zaproszeni goście w tym zastępca burmistrza Lęborka Krzysztof Król zapalili znicze pod pomnikiem generała Stanisława Sosabowskiego - uczestnika bitwy pod Arnhem.
Uczestnicy, którzy przyjechali do Holandii wcześniej - odwiedzili miejsca lądowań i bitew amerykańskiej 101 Dywizji Powietrznodesantowej (mosty w Son, Sint Oedenrode, Veghel), 82 amerykańskiej Dywizji Powietrznodesantowej (mosty w Grave, i Nijmegen) i zwiedzili Muzeum Wyzwolenia. Wszyscy uczestnicy mieli możliwość zobaczyć obozowiska rekonstruktorów, pokazy sprzętu wojskowego z czasów II Wojny Światowej koło Schijndel, a także Muzeum Wojny Overloon. Harcerze brali udział w wydarzeniach organizowanych także przez wojska amerykańskie (przeprawa przez Ren w Nijmegen, koncert dla weteranów). Po miejscach walk amerykańskich, brytyjskich i polskich żołnierzy oprowadzał autor programu wyprawy harcmistrz Krzysztof Siwka. Na cmentarzu wojennym w Oosterbeek k. Arnhem oddali hołd polskim i brytyjskim spadochroniarzom, pilotom szybowcowym oraz innym żołnierzom poległym w bitwie pod Arnhem, a na zidentyfikowanych grobach polskich żołnierzy umieścili 75 zdjęć poległych spadochroniarzy przygotowanych przez harcmistrza Krzysztofa Siwka i podharcmistrza Tomasza Olszewskiego.
W piątek uczestnicy Wyprawy Pamięci zwiedzili miejsca walk polskich spadochroniarzy w Oosterbeek k. Arnhem, następnie Muzeum Bitwy pod Arnhem. Po dotarciu do Driel złożyli kwiaty pod pomnikiem swojego patrona generała Stanisława Sosabowskiego, pod pomnikiem Surge Polonia „Powstań Polsko”, a także na grobie Cory Baltussen –holenderskiej sanitariuszki, która w trakcie bitwy opiekowała się rannymi polskimi żołnierzami, po wojnie walczyła o dobre imię i obronę byłych żołnierzy 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej oraz organizowała przyjazdy harcerzy do Holandii. Obejrzeli pokazy 6 Brygady Powietrznodesantowej z Krakowa, wzięli udział w uroczystościach pod Pomnikiem Airborn (przy moście obecnie nazywanym John Frostburg - znanym z filmu „O jeden most za daleko).
Następnie odbyła się parada ulicami Arnhem, niezwykłe widowisko historyczne i koncert z animacjami świetlnymi „Bridge to Liberation”. Pod Airborn Monument oficjalne delegacje złożyły wieńce, odegrano hymny - polski, brytyjski i holenderski.
Kolejny dzień obchodów rozpoczął się na wrzosowiskach Ginkelse Heide w Ede (historycznym zrzutowisku brytyjskiej 1 Dywizji Powietrznodesantowej z 1944 r.) Harcerze wraz z tysiącami przybyłych obserwowali niezwykłe desantowanie 700 angielskich, polskich, amerykańskich, niemieckich i holenderskich spadochroniarzy oraz pokazy lotnicze. Desantowanie obserwował także Król Niderlandów Wilhelm-Aleksander.
Następnie uroczystości przeniosły się do Driel, na Plac Polski, gdzie polskich spadochroniarzy upamiętnia pomnik Surge Polonia (Powstań Polsko) i tablica poświęcona gen. Stanisławowi Sosabowskiemu. Rozpoczęto je poruszającymi przemówieniami oraz wyjątkowym pokazem skoków 6 BPD. Premier Holandii Dick Schoof, wyrażając szczególne podziękowanie dla polskich spadochroniarzy z 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej gen. St. Sosabowskiego, powiedział o nich: „Ryzykowali życie dla ludzi, których nie znali, w kraju, który nie był ich krajem”.
Po uroczystościach odbył się Piknik Polski z pokazami sprzętu 6 Brygady Powietrznodesantowej z Krakowa. Podczas okolicznościowego spotkania lęborscy harcerze podziękowali Fundacji Driel-Polen, której celem jest kultywowanie pamięci udziału 1. Polskiej Samodzielnej Brygady Spadochronowej w Bitwie pod Arnhem poprzez organizowanie corocznych uroczystości upamiętniających desant, rozpowszechnianie informacji na temat udziału polskich żołnierzy w Bitwie pod Arnhem oraz angażowanie mieszkańców Driel w uroczystości. Przewodniczącemu Fundacji p. Arno Baltussenowi oraz członkom zarządu przekazano list oraz zdjęcie drużyny i pamiątkowy ryngraf.
Na zakończenie obchodów odbyła się uroczystość na Cmentarzu Wojennym w Arnhem-Oosterbeek (Oosterbeek War Cemetery), na którym spoczywa 1764 alianckich żołnierzy, w tym 93 polskich spadochroniarzy z 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej. Uroczystość odbyła się z pełnymi honorami wojskowymi, z udziałem Jej Wysokości Księżniczki Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej Anny, przedstawicieli władz państwowych i wojska Królestwa Niderlandów, Wielkiej Brytanii i Polski. Wzruszającym momentem było złożenie kwiatów przez holenderskie dzieci. Nabożeństwo ekumeniczne odbyło się z udziałem kapelanów różnych wyznań.
Niezwykle wzruszająca dla wszystkich uczestników wyprawy była widoczna wdzięczność Holendrów, którzy z pokolenia na pokolenie przechowują pamięć o tych wydarzeniach, podkreślając, że odważne czyny polskich spadochroniarzy pomogły utorować im drogę do wolności.
Uroczystości 80. rocznicy operacji Market Garden były wielowymiarowym wydarzeniem - pełnym głębokich treści i patriotycznych wzruszeń.
Wyjazd 16 harcerzy wsparli: Urząd Miejski w Lęborku (dofinansowanie przejazdu) i Starostwo Powiatowe w Lęborku (koszulki i emblematy okolicznościowe).
