Jubileusz 150. rocznicy urodzin Nipkowa – w atmosferze polsko-niemieckiej współpracy

Paul Nipkow jest jednym z najwybitniejszych mieszkańców Lęborka   (wówczas Lauenburga in Pommern).  Jako pierwszy na świecie zaprojektował osadzoną na osi rotującą tarczę analityczną, (tzw. dysk Nipkowa) umożliwiającą przekazywanie obrazu na odległość i stanowiącą podstawowy element pierwszych telewizorów i kamer telewizyjnych.
 

Program dwudniowego jubileuszu zawierał elementy popularno-naukowe, jak i zabawy.  Nie zabrakło konferencji „Paul Nipkow – Życie w służbie postępu” w Muzeum, ale i promocji gry planszowej „Tarcza Nipkowa” oraz okolicznościowych stempli pocztowych.

W piątek 20 sierpnia podczas inaugurującego obchody uroczystego spotkania w Lęborskim Centrum Kultury „Fregata” Włodzimierz Klata Burmistrz Miasta Lęborka przypomniał, jak lęborczanie próbowali odkrywać po II wojnie światowej postać wynalazcy. – Do połowy lat 80-tych temat nie był zbyt popularny – powiedział Burmistrz. –  Nie ma już śladu po grobowcu rodzinnym Nipkowów  na dawnym cmentarzu ewangelickim (w dzisiejszym parku im. Mieczysława Michalskiego), w którym spoczęli rodzice wynalazcy: najpierw ojciec Friedrich Wilhelm Nipkow (1882), a 37 lat później w 1919 r. – jego matka Therese Auguste Nipkow z domu Magdaliński. Dzisiaj pamięć o tej nekropoli wskrzesza pamiątkowa tablica powstała z inicjatywy środowisk związanych z byłymi mieszkańcami grodu nad rzeką Łebą. W 1937 r. nadano Nipkowowi tytuł Honorowego Obywatela Miasta Lauenburg (Lęborka). Niewiele osób wie, że dzisiejsza ulica Targowa, nosiła przed II wojną światową nazwę Paul Nipkow Strasse.
 

Po 1945 zmowę milczenia przerwał w 1985 roku badacz historii miasta Roman Szmelter, gdy w tygodniku „Zbliżenia” ukazał się jego artykuł „Paweł Nipkow – wynalazca telewizji”.  Pięć lat później na kamienicy przy ul. Młynarskiej lęborscy technicy umieścili pamiątkową tablicę poświęconą Nipkowowi. Od 2001 roku lęborczanie i turyści mogą zapoznać się z biografią wynalazcy odwiedzając ekspozycję stylizowaną na gabinet P. Nipkowa. Przełomem okazała się uchwała radnych miejskich z Lęborka podjęta 30 czerwca 2008 r. w sprawie uznania roku 2010 w Lęborku Rokiem Nipkowa.
 

Spotkanie we „Fregacie” było okazją do osobistych wspomnień związanych z pionierem telewizji. Klaus Nipkow powiedział, że przyjechał do Lęborka aby oddać cześć swojemu dziadkowi oraz aby mieć swój mały wkład w sprawę porozumienia między narodami niemieckim i polskim. Dr Markus Nipkow odczytał napisany na okoliczność jubileuszu limeryk, w którym podkreślił zasługi Clausa-Dietricha Schmidta, przedwojennego lęborczanina, autora książek o Lauenburgu i Lęborku dla przypomnienia postaci i osiągnięć Nipkowa. Burmistrz Berlina Pankow Matthias Köhne podkreślił wyjątkową współpracę w temacie popularyzowania sylwetki wynalazcy Berlina i Lęborka oraz to, że  te dwa miasta „nie kłócą się o Nipkowa”. Konsul Niemiec Joachim Bleicker powiedział o Nipkowie w kontekście zbliżenia między naszymi narodami oraz zaznaczył, że jego spopularyzowana przez lęborski jubileusz postać będzie zapewne magnesem dla niemieckich turystów. Kuno Opitz wspominał, że Nipkowa poznał jako 10-latek w Berlinie Pankow,  podczas spacerów, a później także w mieszkaniu wynalazcy podczas pierwszych seansów telewizyjnych. – Był to bardzo skromny człowiek – powiedział K. Opitz.

Tego dnia można było zagrać z sobowtórem Paula Nipkowa (Bogumił

Białaszewski) w grę planszową „Tarcza Nipkowa” i wziąć udział w prezentacji

książki przygodowej Arkadiusza Niemirskiego „Klątwa Nipkowa”, której akcja  

dzieje się współcześnie, także Lęborku.   Wieczorem w Muzeum otwarta

została wystawa „Przepraszamy za usterki,  za chwilę dalszy ciąg programu –

historia transmisji obrazu”. Ekspozycję tworzą prototypy odbiornika

telewizyjnego, w tym jeden polski z 1940 roku oraz m.in. polsko-radzieckie

telewizory Wisła A i Wisła B oraz Belweder z 1957 r. – pierwsza w pełni polska

konstrukcja.

Także w piątek w placówkach pocztowych przy ul. Armii Krajowej i Dworcowej obowiązywały okolicznościowe datowniki w kształcie telewizorów, którym stemplowana była cała korespondencja wysyłana z Lęborka.

W godz. 14-19 na placu Pokoju odbywał się Piknik naukowy "Lębork Kolebką Telewizji". Pod dużym namiotem swoje stoiska zaprezentowali studenci i pracownicy naukowi Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego i Wydziału Fizyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
 W zaadaptowanej na ciemnię części namiotu, fizycy z UW prezentowali m.in. pokazy ze stroboskopem, elastooptyki, prążki Moira i laserem He-Ne. Najmłodszych zainteresowały poduszkowce z balonów i starych płyt CD, oraz zdumiewające własności cieczy nienewtonowskiej, do której wykonania wystarczyła woda i mąka ziemniaczana. Fizycy z Torunia pokazali z kolei doświadczenia z napięciem elektrycznym wytwarzanym przez mięśnie i wiele innych eksperymentów związanych z elektrycznością. W piątek swoje luinety i teleskopy rozłożyli lęborscy miłośnicy astronomii. Można było obserwować plamy na słońcu i podziwiać możliwości sprzętu obserwacyjnego skierowanego na Sanktuarium św. Jakuba Ap. Piknik kontynuowany był także następnego dnia, wtedy to Stanisław Jadgła, miłośnik techniki z Krotoszyna zaprezentował własnoręcznie wykonane urządzenie bazujące na Tarczy Nipkowa, które na kilka miesięcy wypożyczył do lęborskiego Muzeum.
 

W sobotę 21 sierpnia     
w kaplicy Ewangelicko-Augsburskiej pastor Wojciech Froehlich odprawił z pastorem Eberhardtem Reuterem i pastorem Józefem Wziątkiem z Kościoła Zielonoświątkowców nabożeństwo ekumeniczne poprzedzone złożeniem kwiatów przy tablicy pamiątkowej poświęconej przedwojennym mieszkańcom Lęborka. Claus-Dietrich Schmidt, przypomniał przy tablicy biografię Nipkowa i jego osiągnięcia. Przypomniał, że „Rok Nipkowa” wyzwolił wśród dzieci i młodzieży wiele artystycznych inicjatyw (prace plastyczne w ramach Konkursu Wiedzy „Lębork Kolebką Telewizji”).

Sporym zainteresowaniem cieszyła się Międzynarodowa Konferencja „Paul Nipkow – życie w służbie postępu” w Muzeum. Na jej program złożyły się referaty: Zachariasza Frącka (Lęborskie Bractwo Historyczne), Klausa Nipkowa (Bonn, Niemcy), Aleksandry Kochanowskiej (Lębork), Clausa-Dietricha Schmidta (Stralsund, Niemcy), dr Sławomira Werbowy (Uniwersytet Gdański), dr Piotra Szczuko (Politechnika Gdańska), dr Łukasza Androsiuka (Akademia Pomorska, Słupsk).

Jubileusz 150-rocznicy urodzin Paula Nipkowa zwieńczyło otwarcie trasy turystycznej Nipkowa wytyczonej przez lęborski Oddział Przewodników PTTK z inicjatywy znakarza szlaków Tadeusza Krawczyka, która przypomina lęborskie miejsca i ulice związane z wynalazcą. Podczas uroczystego przejścia z Orkiestrą Dętą „Ziemia Lęborska” Burmistrz Lęborka Włodzimierz Klata i członkowie rodziny Nipkowa w towarzystwie sobowtóra wynalazcy odsłonili 6 tablic pamiątkowych w kształcie telewizora.
 

Wieczorem zaproszeni goście mogli wraz z lęborczanami bawić się podczas festynu „Pożegnanie Lata” i koncertu zespołu „Łzy” na placu Pokoju.