O gminnej ewidencji zabytków i nie tylko

Samorządy gminne (miejskie) posiadają ograniczone kompetencje, w tej dziedzinie, wiodącą rolę posiada bowiem tutaj Państwowa służba ochrony zabytków pod kierownictwem Generalnego i Wojewódzkich Konserwatorów Zabytków.

Do podstawowych zadań w ochronie zabytków na poziomie gminnym należy:
- uwzględniać szeroko pojętą ochronę dóbr kultury w działaniach planistycznych w tym przy opracowywaniu planów miejscowych zagospodarowania przestrzennego i studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta,
- opracować i prowadzić Gminną ewidencję zabytków,
- opracować i wdrożyć Gminny program opieki nad zabytkami,
- fakultatywnie może udzielać dotacji na roboty konserwatorskie przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków.
Miasto Lębork wszystkie te działania realizuje.

Od wielu lat posiadamy Gminną ewidencję zabytków, która opracowana została na podstawie materiałów i wykazów Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Dokument ten do niedawna nie pełnił żadnej innej roli niż czysto ewidencyjna, jako zbiór tzw. kart adresowych obiektów o zabytkowym charakterze.

Obecnie, po zmianie przepisów weryfikujemy ewidencję zgodnie z nowymi uregulowaniami, konsultując te działania ze służbami konserwatorskimi. Warto tu zaznaczyć, że obawy, jakoby ujęcie danego budynku w ewidencji wywołały skutki takie, jak wpis do tzw. rejestru zabytków (np. konieczność uzyskania zgody Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków na wszelkie prace przy zabytku), są nieuzasadnione.

Od lat funkcjonuje także samorządowy system udzielania dotacji na restaurację zabytkowych obiektów. Należy jednak podkreślić, że dotyczy on - zgodnie z ustaleniami ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami - tylko i wyłącznie obiektów wpisanych do rejestru zabytków.

Realizujemy także „Gminny program opieki nad zabytkami", który wszedł w życie z początkiem roku 2011 i jest ustalony na cztery kolejne lata. Część zadań z tego programu już została wykonana, pozostałe są w różnym stadium realizacji lub będą wykonywane w kolejnych latach jego funkcjonowania.
Radni Rady Miejskiej w Lęborku corocznie otrzymują sprawozdanie z wykonania tego programu.

Ochrona zabytków to działanie trudne i złożone. Samorząd Gminny jest tylko jednym z elementów systemu, który całościowo zajmuje się tym zagadnieniem.
Najważniejsze jest jednak w ochronie zabytków zaangażowanie właścicieli tych obiektów, którzy z mocy prawa odpowiadają za ich stan.